د سردار محمد داود خان اقتصادي پلانونه- لړۍ
لومړۍ برخه: تاریخي شالید
د افغانستان اقتصادي وضعیت د سردار محمد داود خان تر واکمنۍ مخکې
د داود خان له واک ته رسېدو مخکې افغانستان یو داسې هېواد و چې د اقتصادي ودې ډېر فرصتونه یې درلودل، خو د مناسب مدیریت، پانګوونې او عصري فکر د نشتوالي له امله یې پرمختګ ورو روان و. داقتصاد زیاتره په زراعـت ولاړ و، صنعت ډېر محدود و، او دولت د عوایدو د کمښت له امله د ستراتیژیکو پروژو په پلي کولو کې له ستونزو سره مخ و.
په ۱۹۳۰مو او ۱۹۴۰مو کلونو کې که څه هم ملک د اصلاحاتو او عصري کېدو ځینې ګامونه پورته کړي وو، خو بیا هم اقتصاد د نړۍ له پرمختللو سیسټمونو ډېر شاته پاتې و. د نفوس ډېره برخه بزګران وو، او زراعتي تولیدات د موسمي بارانونو، محدودو بندونو او زاړه تخنیکونو له امله د ثبات وړ نه وو. همدا لامل و چې د هېواد عواید د یوې معاصرې دولتي بودیجې د جوړولو لپاره نه بس کېدل.
د نړیوال سیاست اغېز
په نړیواله کچه د سړې جګړې سیالي روانه وه. افغانستان د شوروي اتحاد او لوېدیځ تر منځ په یوه حساس جیوپولیټیک موقعیت کې پروت و. لوی قدرتونه غوښتل د افغانستان نفوذ ترلاسه کړي، خو کابل هڅه کوله چې د بېطرفۍ پالیسي وساتي او اقتصادي مرستې د دواړو لورو څخه ترلاسه کړي.
همدغه وضعیت د داود خان لپاره هم فرصت او هم ستونزه وه:
له یوې خوا نړیوال قدرتونه د مرستو لپاره تیار وو،
له بلې خوا د یوه غلط قدم په پورته کولو سره افغانستان د سیاسي فشارونو لاندې راتلای شو.
د شاهي نظام اقتصادي محدودیتونه
تر داود خان مخکې اقتصادي سیستم ډېر متمرکز، بوروکراتیک او د ابتکار څخه خالي و. د خصوصي سکتور د ودې لپاره مناسب چاپېریال نه وو، نو ډېری پانګه په هېواد کې دننه نه بلکې له هېواده دباندې تلله.
د دولت د عوایدو اصلي سرچینې دا وې:
ګمرکي مالیات
د کرنې محدود مالیات
لږ صنعتي تولیدات
دا عواید دومره کم وو چې د لویو پروژو لپاره بسنه یې نه کوله. همدا کمزوری اقتصادي بنسټ د دې لامل شو چې د افغانستان پرمختګ ورو وي او د اقتصادي سیاستونو د بدلون اړتیا احساس شي.
د داود خان د راتګ اړتیا ولې پیدا شوه؟
کله چې سردار محمد داود خان لومړۍ ځل په ۱۹۵۳م کال کې د صدراعظم په توګه واک ته ورسېد، هغه وخت افغانستان په یوه داسې نقطه کې و چې:
اقتصاد یې کمزوری و،
اداري نظام وروسته پاتې و،
نړیوال سیاست ګران شوی و،
او خلک د بدلون تږی وو.
داود خان یو مليګرا، پرمختګ غوښتونکی او د عملي کار سړی و. د هغه هدف دا و چې افغانستان له اقتصادي انزوا راووځي، د سیمې له هېوادونو سره تجارتي اړیکې پراخې کړي، صنعت پیاوړی کړي او بنسټیزې زیربناوې جوړې کړي.
د ده په باور، اقتصادي پیاوړتیا د سیاسي خپلواکۍ ضمانت دی.
نو ځکه یې د پراختیایي پلانونو، زیربنايي پروژو، صنعتي ودې او زراعتي اصلاحاتو لپاره جدي ګامونه پورته کړل.
Our Pashto-Dari Website
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت بانکي پتهDNB Bank AC # 0530 2294668 :
له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب: NO15 0530 2294 668
د ویپس شمېره Vipps: #557320 :
Support Dawat Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawat Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
DNB Bank AC # 0530 2294668
Account for international payments: NO15 0530 2294 668
Vipps: #557320
Comments are closed.