پښتو ژبه، چې د میلینونو خلکو د هویت، فکر او فرهنګ ژبه ده، له تاریخي پلوه د یو غني ادب، شفاهي فولکلور، او فکري ژوروالي لرونکې ده. خو د ۲۱مې پېړۍ په دغه متحرک او ټکنالوژيمحوره نړۍ کې، ژبې یوازې د ادب، او داستانونو له لارې نه پاتې کېږي، بلکې باید د نوې ټکنالوژۍ له لارې هم ژوندۍ وساتل شي.
ژبني ژوند ته نوی چاپېریال
نن ورځ نړۍ د معلوماتي انقلاب له پړاوونو تېرېږي، چټک انټرنټ، مصنوعي ځیرکتیا ژبنیز ماډلونه، اپلیکیشنونه، ډیجیټلي زدهکړه، او د محتوا تولید د ژبو بقا او پرمختګ ته نوی فرصت او یو ډول ننګونه هم ده. ژبې چې له دې کاروانه وروسته پاتې شي، خپل ځای له لاسه ورکوي. نو پښتو ژبه هم باید په همدې کاروان کې شامل شي.
ولې پښتو ته ټکنالوژي اړینه ده؟
۱. د زدهکړې اسانتیا
که د پښتو ژبې لپاره تعلیمي اپلیکیشنونه، واورېدونکي کتابونه، او آنلاین کورسونه جوړ شي، نو دا به ماشومان، ځوانان او آن لويان هم وهڅوي چې خپله ژبه وپېژني، زده کړي او پرې ویاړ وکړي.
۲. د ژبې معیاري کول
ډیجیټلي ټکنالوژي د ژبنیو موادو منظمولو، املا، قواعدو، او لغتنامو جوړولو کې اسانه وسیله ده. یو معياري پښتو لغتسیستم، د اتومات املا سمون، او پښتو ژباړن وسیلې (translation tools) کولی شي ژبه معیاري او نړیواله کړي.
۳. په نړیوال ډیجیټلي فضا کې حضور
که پښتو ژبه د سافټویرونو، ویبسایټونو، او ټولنیزو رسنیو لپاره یو ټاکلی معیار او ټکنالوژیک چوکاټ ولري، نو دا ژبه به د نورو ژبو تر څنګ ځای ونیسي او له نړیوال بحث نه به پاتې نه شي.
ننګونې او خلاوې
د پښتو ژبې لپاره مصنوعي ځیرکتیايي ماډلونه ډېر کم دي. تر اوسه د پښتو ژبې لپاره هېڅ پراخ AI ژبنی ماډل ندی عام شوی.
د پښتو ژباړې لپاره دقیق ماشین ژباړنونه (Machine Translation) نشتوالی تر ټولو ستره خلا ده.
کیبورډونه، غږ پېژندنه، او لیک پېژندنه (speech-to-text, OCR) خدمات لاهم د پښتو لپاره ابتدایي دي.
د حکومتونو، تعلیمي بنسټونو او خصوصي سکټور لهخوا کم توجه او بودیجوي نه ملاتړ هم لوی خنډ دی.
څه باید وشي؟
۱. پوهنتونونه او علمي مراکز دې د پښتو ټکنالوژۍ پراختیا ته ځانګړي څانګې ولري.
۲. نړیوال ټکنالوژي شرکتونه دې وهڅول شي چې پښتو ژبه هم د خپلو ژبنیو انتخابونو برخه وګرځوي (لکه Google Translate، Siri، ChatGPT، Alexa وغيره).
3. ځوانان، ژبپوهان، او پروگرامران دې ګډ کار وکړي، ترڅو د ژبې لپاره سافټویرونه، اپلیکیشنونه، او ډیجیټلي لغتنامې جوړې کړي.
4. د دولت کچه پالیسۍ دې له ژبې سره د ټکنالوژۍ له لارې مرسته وکړي، نه یوازې د فرهنګي ارزښت له مخې، بلکې د اقتصادي، تعلیمي او سیاسي خپلواکۍ لپاره هم.
البته :-پښتو ژبه که څه هم یو پیاوړی ادبي میراث لري، خو که چیرې د عصري ټکنالوژۍ په رڼا کې پیاوړې نه شي، نو د نړیوالو ژبو تر څنګ به خپل موقف له لاسه ورکړي. ټکنالوژي نه یوازې یو فرصت دی، بلکې اړتیا ده. د پښتو د بقا او ودې لپاره اوس دا اړینه ده چې دا ژبه له کمپیوټر، موبایل، مصنوعي ځیرکتیا او ډیجیټلي نړۍ سره آشنا شي، او د عصر له اړتیاوو سره سم پیاوړې وساتل شي.
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
DNB Bank AC # 0530 2294668 :د دعوت بانکي پته
NO15 0530 2294 668: له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب
Vipps: #557320 : د ویپس شمېره
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت بانکي پتهDNB Bank AC # 0530 2294668 :
له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب: NO15 0530 2294 668
د ویپس شمېره Vipps: #557320 :
Support Dawat Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawat Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
DNB Bank AC # 0530 2294668
Account for international payments: NO15 0530 2294 668
Vipps: #557320
Comments are closed.