به احترام سالگرد آزادي افغانستان (۲۸ اسد)

 به احترام سالگرد آزادي افغانستان  (۲۸ اسد )

نامه نهایت مهم سرداراعلی وناظر خارجیه

محمود طرزی به سفیرافغانستان درهند

(شش روزقبل ازجنگ سوم افغان – انگلیس – ۱۹۱۹ )

دوکتورع.  رشید

               علامه محمود طرزی ازارکان مهم حکومت اماني وازتیوری پردازان نظام جدید افغانی که بعدازشهادت امیرحبیب الله خان بعدازتوطیه شماری ازدولت مردان پیشین چون سردارنصرالله خان ومستوفی المالک کامیاب بدرآمد، نامه را عنوان نماینده وسفیر حکومت جدید افغانستان درهند به عبدالرحمان آقا فرستاده که وی باید دربخش پالیسی جدید وداعیه استقلال افغانستان تبلیغات خود را دربین هندوان ومسلمانان هند گسترده ترساخته ودرین راه ازهیچ گونه تلاش های مادی معنوی خود دریغ نورزد. ازطرزنگارش نامه برمیاید که این نامه را شخصاسرداراعلی وناظرخارجیه افغانستان علامه محمود طرزی نوشته است. این نامه درزمان است که شاه امان الله خان برسریرکشورتکیه زده ودرتلاش بود که افغانستان آزاد ومستقل را درنقشه سیاسی جهان قراردهد، طوریکه درمجلس مشورتی ( که جنگ باید کرد ویاصلح )گفته بود :‌ « چون من کلاه سلطنت را بحضورشما ملت مشروط به حصول استقلال برسرگذاشته ام، این تاج وکلاه را ازسربرآورده نمی توانم، واین کلا دلکش باین درد سرمی ارزد که باید

 برای حصول این مدعا ازجان خود بگذرم اما چون ملت مرابهمین شرط بپادشاهی خود برگزیده اند، باید مانندمن بقبول این سربازی وفداکاری حاضرشوند وحاضرباشند. ومشورت می خواهم که عقلآ ووکلآ ملت چه نوع مشورت میدهند. صلح ویا جنگ . وگفت، من صلح را اگرمقابل پیشنهاد کند می پذیرم واما بشرط آنکه صلح شرافت مندانه باشد.شرافت این صلح وابسته بحصول استقلال کامل است…  »

شاه امان الله این خواسته خود را ضمن نامه که بتاریخ دوشنبه (۱۸) برج جوزا سال ۱۲۹۸ ش { ۱۰ رمضان ۱۳۳۷ق – ۹جون ۱۹۱۹ درجواب نامه ویسرای هند برتانوی ازکابل نوشته نیزبا جرآت تام اظهارداشته است.  «  درباب نفری که منتخب شده وفرستاده شد- ایشیک آقاسی ملکی ونفری راکه ارسال میداریم مطلق اختیاربرای شان داده نشده که اختیارشرایط صلح را بخیال خود داشته باشند، برای شان حد واندازه ودستوالعمل داه شده که تا باین اندازه آخیرحرف بزنید که شرف وعزت افغانستان باشد اگرقبول کردند مدعا حاصل شد واگرازاندازه ما تجاوزکرده وقبول نکردند تا حیات داریم بسروجان می کوشیم وجامه زنان رانمی پوشیم، خیال وفکرمن ازبرای شما خوب معلوم شده وگاهی این ننگ وعاررا بگردن نمی گیرم – انشاء الله تعالی » (سلطنت امان الله شاه ص ۱۶۵ )

 درنامه زیرین نادروناخوانده شده که من خدمت خوانندگان ارایه می دارم نیزاولترازهمه به مشاهده می رسد که تلاش مسلحانه برای آزادی افغانستان آغازگردیده وازنماینده افغانستان جناب عبدالرحمان خان (*)  تقاضا بعمل آمده تادرباره داعیه ملی افغان ها که اعلام آزادی کشورشان بوده است به سمع مردمان هندوستان اعم ازهند ومسلمان نیم قاره که خود درتلاش آزادی هندوستان مصروف مبارزه اند برسانند. ناظروزارت خارجه افغانستان به نماینده افغانستان این مشوره را نیزگوش زدمی کند که تا صدای ملت وشخصآ شاه امان الله را که آزادی افغانستان رابه هرقیمت که باشد استرداد می کند.به مقامات انگلیسی درهندوستان نیربرسانند.

متن نامه

اخوی عزیز  سفیرعبدالرحمان آقا

سفارت شما وطیفه های متعددی پیداکرد. ازبیاننامه های مطبوعه احال برشما آشکارمیشود، فرصت های را ازدست ندهید. بنام اعلحضرت امیرامان الله خان تا میتوانید ازهندوومسلمان بیعت نامه های بدست آورده بروید. افغانستان با اتقاق آرای عمومی هند متفق الفکروآمادهء پشتیبانیست.

ازحکومت به نزاکت تحریری بپرسید که این چگونه قانون است خلاف انسانیت است که شما پاس کردید؟ دولت افغانستان چون با افکار صلح پسندانه وآزادانهء همه انسانیت پروتست میکند.

اگرمیدانید که وقتست درجراید هم ولوله بیندازید، زیرا فرصت خوب نزدیکشده والحا صل بشریت ودرستی وزودی هرآنچه لازم بدانید درراه فکراعلحضرت که بشما معلوم است خدمت نمایید، درین خصوص ازصرف پیسه هم خود داری نکنید زیراسود وبهبود … چند است. مولانا عبید الله بااردوی سمت مشرقی وحاجي مولوی عبدالرازق درسرحد ومهمند است.بعضآ باهم مخابر بواسطهء آدمهای معتمد بکنید. مرزا غلام حیدخان و دیگرکارداران را بفعالیت برجلب قلب هندو ومسلمان …. ورفع تعصب مسلمانان ازهندوکذالک. هندوها راهم با اتفاق وهمفکری مسلمانان برانگیختن ازلوازماتست.با سپه سالاروناظرحربیه وسردارمحمد نادرخان هم را ومخابره را بازدارید. براحوال مخبرهای آنجا بمعرفت عالیجا میرزا غلام حیدخان علم آوری کرده به افزونی تنخواه وانعام بکمال فعالیت بکار اندازید فقط –  ۲۷ رجب ۱۳۳۷

ناظرخارجه  (امضا)

امضا محمود طرزی

————————————————-

(*)  به گفتهء روانشاد پوپلزایی :« عبدالرحمان خان [ولد سردارعبدالوهاب خان ولد سردارمیرافضل خان ]درعهد امیرحبیب الله خان نماینده سیاسی افغانستان درهند برتانوی بو، وتا سال ۱۲۹۸ شمسی دوام داد،سردارعبدالحبیب خان برادرعبدالرحمان  خان مذکوراست،واین خاندان ازمنورین آزادی خواوطرفدارنهضت وترقی معارف افغانستان با صول عصری بودند… » (پوپلزیئ ، سلطنت امان الله شاه واستقلال مجدد افغانستان بخش اول ص ۲۱۶ )

ترجمه انگلیسی نامه

Translation of an letter date the 27^th Rajab 13337 (29^th April 1919) from Mahmud Beg Tarzi, Afghan Commissary for foreign Affairs , received in the Afghan Envoy’s post at simla on the 7 may 1919

My dear brother Envoy Abdur Rahman Agha

Your Ambassadorship has produced a number of duties. The printed baian namas(  proclamation) will make clear to you the situation. Do not let the opportunity slip out of (your) hands. Please obtain baiat name s (deeds of allegiance) in the name of His Majesty Amir Amanullah Khan from Hindus and Musalmans. Afghanistan is in concurrence  with the general opinion of India. Is of the same view and is determind to back her(india) .

Ask the Government politely in writing what this law opposed to humanity is whicc they have passed? In its peaceful thoughts and independence Afghanistan is in accord with the whole humanity loving world, and ( accordingly ) she protests against this law which is opposed to humanity.

If you see that the time is (opportune) , also put excitement in newspapers because a good opportunity is drwing near. In short, with real accuracy and quickness do service as you think necessary, in the way of ( carrying out ) the views of His Majesty which you know. In this respect do not spare expenditure of money because the gain and advantage are twofold Maulana Obeidulla is with the armies in the eastern direction and Haji Maulvi Abdur Razik is on the frontier, and (mong?) the Mohmands. Please get into communication with them through trustworthy men. it is essential that Mirza Ghulam Hyder Khan and others Kardar should win over the hearts of Hindus and Musalmans, and win the pleasure of Hindus, and in the same way to unite the Hindus with the musalmans. Please Keep in touch with the Commandar-in-chief and the war minister, and Sardar Muhmmad Nadir Khan . By acquainting yourself with the newswritters of that place through the exalted Mirza Ghulam Hyder Khan encourage them to do their work by giving them more pay and rewards.

Date  27 Rajab 1337 Hijri                                                          (Sd) Mahmud Tarzi.

(29 April 1919 ) .                                                                          Foreign Minister.

یادهانی :‌اصل این نامه درآرشیف ملي هند دربخش خارجه اسناد محرم محفوظ است.

د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه

DNB Bank AC # 0530 2294668 :د دعوت بانکي پته
NO15 0530 2294 668: له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب
Vipps: #557320 : د ویپس شمېره

  Donate Here