دو بار آواره شدن: هزینه انسانی بازگرداندن اجباری پناهندگان افغان توسط پاکستان

در  تورخم، جایی که ایالت خیبر پختونخوا در پاکستان به ولایت ننگرهار در افغانستان می‌رسد، همیشۀ شلوغی‌های تجارت و سفر جای خود را به صحنه‌های سکوت و ناامیدی داده است. هزاران خانواده افغان، خسته و نگران، به سوی سرزمینی باز می‌گردند که بسیاری از آن سال‌ها پیش فرار کرده‌اند یا هرگز ندیده‌اند. این سفر امید نیست، بلکه اجبار است.

هزاران افغان در پاکستان، از جمله کسانی که پس از سقوط کابل به دست طالبان در اوت ۲۰۲۱ به این کشور پناه برده‌اند، اکنون در پی طرح بازگرداندن اجباری اتباع غیرقانونی که در اواخر ۲۰۲۳ دوباره به اجرا درآمد، با آینده‌ای نامعلوم روبرو هستند. این سیاست موجب شروع موج گسترده‌ای از بازداشت و اخراج پناهندگان افغان بدون مدارک شده است. تنها در ماه آوریل، بیش از ۱۴۴ هزار افغان به افغانستان بازگشتند که نزدیک به ۳۰ هزار نفر آنها اخراج شده‌اند. دستور نخست وزیر شهباز شریف دامنه این اقدامات را به شهرهای بزرگ مانند اسلام‌آباد و راولپندی گسترش داده، جایی که با یورش‌های پلیس خانواده‌های افغان بازداشت و به مراکز اخراج فرستاده شده‌اند، اغلب بدون امکان دسترسی به حمایت قانونی.

کمیسیون حقوق بشر پاکستان (HRCP) این اقدامات را بازگرداندن اجباری دانسته و آن را نقض قوانین بین‌المللی توصیف کرده است. آسیب‌پذیرترین گروه‌ها — زنان، کودکان، سالمندان، افراد دارای معلولیت و کسانی که به خاطر شغل‌شان در خطر هستند — بیشترین آسیب را دیده‌اند. فرهادالله بابر، سناتور سابق، تأکید کرده است که نبود قانون پناهندگی داخلی در پاکستان، این کشور را از تعهداتش تحت توافق‌نامه سه‌جانبه با افغانستان و کمیساریای عالی پناهندگان ملل متحد (UNHCR) معاف نمی‌کند.

دخترانی که در پاکستان به دنیا آمده و بزرگ شده‌اند، با واقعیتی بسیار سخت مواجه‌اند. بسیاری از آنها هرگز پا به افغانستان نگذاشته‌اند، اما حالا به کشوری فرستاده می‌شوند که طالبان تنها حکومت جهان است که آموزش دختران را ممنوع کرده است. صفیه آفتاب، مدیر اجرایی شرکت Verso Consulting، این سیاست را «بی‌رحمانه» خوانده، به‌خصوص نسبت به دختران. السا امداد حسین از مرکز تحقیقات و مطالعات امنیتی از پاکستان خواسته است که قانون پناهندگی انسانی و جنسیت‌محور تصویب کند — درخواستی که تاکنون بی‌پاسخ مانده است.

بازگشت‌کنندگان به کشوری می‌آیند که پیش از این از فروپاشی اقتصادی، بلایای اقلیمی و بحران‌های انسانی به شدت آسیب دیده است. مقامات طالبان، که کمک کمی ارائه می‌کنند، تحت فشار شدید قرار دارند. اردوگاه‌های چادری مانند مویه مبارک در ننگرهار اکنون میزبان خانواده‌هایی مانند خانواده محمد هستند، مربی ورزشی پیشین در پاکستان که اکنون برای تغذیه کودکانش مبارزه می‌کند.

اخراج‌ها همچنین تنش‌ها میان اسلام‌آباد و کابل را افزایش داده است. مقامات افغان پاکستان را به استفاده از پناهندگان به عنوان ابزار سیاسی متهم می‌کنند، در حالی که ملا محمد حسن اخوند، نخست وزیر موقت طالبان، خواستار پایان دادن به آنچه «رفتار بی‌رحمانه» می‌خواند، شده است. با وجود اطمینان کابل مبنی بر این که خاک افغانستان علیه پاکستان به کار نخواهد رفت، بی‌اعتمادی همچنان باقی است.

از نظر اقتصادی، این پاکسازی تهدیدی برای بازارهای منطقه‌ای شکننده است. پناهندگان افغان سال‌ها است که بخش‌های غیررسمی کار در بلوچستان و خیبر پختونخوا را تامین می‌کنند. محمد علی سیف، وکیل حزب تحریک انصاف، هشدار داده که هدف قرار دادن شهروندان قانونی افغان می‌تواند باعث ایجاد نفرت، سوء تفاهم و بی‌اعتمادی شود.

تا اوایل ۲۰۲۵، حدود ۱.۳ میلیون افغان کارت ثبت‌نام (PoR) و ۷۰۰ هزار کارت شهروندی افغان (ACC) دارند. این کارت‌ها حقوق محدودی مانند دسترسی به خدمات بهداشتی و اشتغال را فراهم می‌کردند. با این حال گزارش‌ها نشان می‌دهد که دارندگان کارت PoR — با وجود اجازه رسمی اقامت تا ژوئن — بازداشت و زندانی می‌شوند. دارندگان کارت ACC و افغان‌های بدون مدارک اکنون هدف اصلی برای اخراج از مناطق شهری هستند.

فساد و موانع بوروکراتیک بحران را تشدید کرده‌اند. در حالی که هزینه رسمی تمدید ویزا ۲۰ دلار است، بسیاری مجبور شده‌اند به واسطه‌ها ۱۵۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ روپیه (۵۴ تا ۷۲ دلار) برای تسریع فرایند پرداخت کنند. از ژانویه، ویزاهایی که قبلاً شش ماه اعتبار داشتند به یک ماه محدود شده‌اند. UNHCR و سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) هشدار داده‌اند که پناهندگان ثبت‌شده افغان به طور سیستماتیک از اسلام‌آباد و راولپندی منتقل می‌شوند.

محدودیت دولت پاکستان برای حمل بیش از ۵۰۰۰۰ روپیه نقدی در مرز، بسیاری از خانواده‌ها را بدون منابع مالی برای بازسازی زندگی گذاشته است. کسب‌وکارهای کوچک افغان در پاکستان تعطیل شده‌اند و برخی پناهندگان توسط پاکستانی‌هایی که خود را دلال املاک معرفی می‌کنند، مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند.

UNHCR از پاکستان خواسته است که بازگرداندن اجباری پناهندگان افغان — به ویژه دارندگان کارت PoR — را متوقف کند و تأکید کرده است که این سیاست نقض اصل عدم بازگرداندن اجباری (non-refoulement) است که پایه‌ای برای حفاظت بین‌المللی از پناهندگان است. سخنگوی UNHCR، بابر بلوچ، در ۵ اوت نگرانی عمیق خود را نسبت به زنان و دخترانی که زیر حاکمیت طالبان زندگی می‌کنند ابراز داشت و گفت بیش از ۲.۱ میلیون افغان امسال از کشورهای همسایه بازگشته یا مجبور به بازگشت شده‌اند، از جمله ۳۵۲ هزار نفر از پاکستان. او هشدار داد که بازگردانده‌شدگان در معرض خطرات جدی هستند: دخترانی که از آموزش محروم می‌شوند، حرفه‌ای‌هایی که مورد آزار قرار می‌گیرند و خانواده‌هایی که معیشت خود را از دست می‌دهند.

سیما الهی بلوچ، سفیر پیشین، اذعان کرده است که سیاست پناهندگی پاکستان اغلب با منافع ملی این کشور تعارض داشته، اما اخراج گسترده راه حلی پایدار نیست. با وجود درخواست‌های مکرر جامعه بین‌المللی، مقامات پاکستان عملیات خود را گسترش داده‌اند تا دارندگان کارت ACC — بسیاری که هرگز کشور دیگری جز پاکستان را خانه خود ندیده‌اند — را نیز شامل کند و آنها را به دومین آوارگی، این بار به کشوری با سرکوب، فقر و ناامنی، مجبور کنند.

د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه

DNB Bank AC # 0530 2294668 :د دعوت بانکي پته 
 NO15 0530 2294 668: له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب
Vipps: #557320 : د ویپس شمېره 

  Donate Here