تعریف
دیموکراسی یکی از بحث برانگیزیرین مفاهیم در تاریخ اندیشه سیاسی است که هیچگاه نظر واحد به ارتباط آن وجود نداشته است .
دیموکراسی یا مردمسالاری نظامی است که قدرت سیاسی در آن از مردم سرچشمه میگیرد. در معنای حداقلی، دموکراسی یعنی انتخابات آزاد و رقابتی
اما در معنای حداکثری، علاوه بر انتخابات، آزادیهای مدنی ، حقوق شهروندی و حقوق بشر نیز جزء جداییناپذیر آن است ، در مقابل، دیکتاتوری یعنی نظامی که مردم در آن هیچ نقش واقعی در قدرت سیاسی ندارند.
تاریخچه
ریشه واژه دموکراسی به قرن پنجم پیش از میلاد و در آتن برمیگردد. ابتدا تنها اقلیتی ممتاز حق مشارکت داشتند. اما در قرنهای نوزدهم و بیستم، با جنبشهای مدنی و مردمی حق رأی، در دموکراسی ها به تدریج همگانی گردید
انواع دموکراسی
دیمکراسی مستقیم:
مشارکت بیواسطه مردم در تصمیمگیری.
دیموکراسی نمایندگی: انتخاب نمایندگان برای اداره امور
دیموکراسی لیبرال یا چندحزبی:
همراه با تضمین آزادیها (مانند اروپا و آمریکا).
دیموکراسی تکحزبی یا شبهدموکراسی:
ساختاری محدود یا صوری (مانند چین یا برخی کشورهای در حال توسعه)
نظامهای سیاسی مبتنی بر دیموکراسی
دموکراسیهای مدرن معمولاً در چهار شکل تجربه گردیده اند :
– ۱ریاستی
۲- نیمهریاستی
۳- پارلمانی
۴- نیمهپارلمانی
تفاوت آنها در میزان توزیع قدرت میان رئیسجمهور و پارلمان بیان میگردد .
مشروعیت و چالشها
دموکراسی امروز در سطح جهانی مشروعترین نظام سیاسی شناخته میشود. با این حال، طبق شاخصهای جهانی، تا سال (۲۰۲۲ م ) کمتر از نیمی از مردم دنیا در نظامهای دموکراتیک زندگی میکردند. این نشان میدهد که دموکراسی همچنان نظامی آسیبپذیر است.
دیدگاه فیلسوفان و متفکران در مورد دیموکراسی
افلاطون:
دموکراسی را حکومت توده نادان میدانست.
ارسطو:
دیموکراسی را حکومت فقرا تلقی میکرد که تعادل سیاسی ندارند.
ماکیاولی:
دیموکراسی را در کنار دیگر اشکال حکومت خوب و اما مستعد انحطاط میدانست
مونتسکیو:
معتقد بود در جمهوریها حسادت و رقابت کمتر به خشونت میانجامد.
کارل مارکس:
دموکراسی لیبرال را پوششی برای سلطه بورژوازی میدانست که بدون عدالت اقتصادی معنایی ندارد.
کارل پوپر:
ارزش دموکراسی در امکان برکناری مسالمتآمیز حاکمان بد است .
او دیموکراسی را بهترین نظام موجود میدانست.
گرامشی: دموکراسی لیبرال ابزاری برای هژمونی فرهنگی است، اما میتواند به دموکراسی مشارکتی و رهاییبخش تبدیل شود.
چامسکی: دموکراسیهای معاصر تحت نفوذ شرکتها و رسانهها هستند، اما هنوز بهترین بستر برای مبارزه مدنیاند.
تجربه دیموکراسی در افغانستان
دموکراسی در افغانستان مسیری پر فراز و نشیب داشته است:
نخستین تجربه رفتن به دیموکراسی با مشروطهخواهان و انفاذ اولین قانون اساسی و ایجاد نخستین دولت ملی در افغانستان (۱۹۰۹–۱۹۱۹ م ) شروع میگردد .
جنبش مشروطیت سوم و دوره هفتم شورا ، تجربه درخشان دیموکراسی در افغانستان است که همچون دولت مستعجل بزودی افول مینماید و حامیان دیموکراسی سرکوب میگردند .
دهه دموکراسی و یا دهه مشروطیت (۱۹۶۴–۱۹۷۳ م ) ، انفاذ قانون اساسی ( ۱۳۴۳ خورشیدی ) ، ایجاد پارلمان ، آزادی احزاب و مطبوعات ، نقطه اوج این دوره است که با کودتای (۲۶) سرطان (۱۳۵۲ خورشیدی ) دروازه آن بسته میگردد .
از (۱۹۷۳ وتا ۱۹۹۲ م ) افغانستان نظامهای جمهوری و جمهوری دیموکراتیک را در وجود قوانین اساسی اندوره ، تجربه مینماید .
پس از دوره انارشیم تنظیمی و استبداد اول طالبان ( ۱۹۹۲ – ۲۰۰۱ م ) ، افغانستان برای دو دهه دیموکراسی طراز امریکایی و غربی را تجربه مینماید که متاسفانه با وجود انفاذ قانون اساسی ، بخاطر فساد گسترده و حضور فساد کاران دشمن دیموکراسی ، به کلیپتوکراسی منتج میگردد .
چهار سال اخیر حاکمیت طالبان در افغانستان استبداد خشن مذهبی و شخص محور ، بد ترین دوره دشمنی با حقوق و ازادی مردم و بویژه زنان و دختران است .
منحیث جمع بندی صحبت باید گفت که :
دموکراسی در نظر و تیوری نظامی است ، برای تحقق اراده مردم و تضمین حقوق و آزادی شهروندان
که فیلسوفان و اندیشمندان علوم سیاسی هر یک به سپک و سیاق خود ، آن را نقد یا دفاع کردهاند.
البته در سه دهه اخیر و با اوجگیری راست افراطی در دیموکراسی های لیبرال و شکست افاده نیولیرالیزیم ، با بحرانات درون سیستمی سرمایداری و اوجگیری ملیتاریسم ، دیموکراسی معاصر غرب با چالش های بزرگ مواجه می باشد .
تجربه بیشتر از صد سال افغانستان نشان میدهد که بدون حاکمیت قانون ، نهادهای پایدار و متعهد به تطبیق قانون ، بستر فرهنگی مساعد ، رشد اجتماعی و اقتصادی صحبت از دموکراسی ، همیشه یک سراب فریبنده می باشد .
با حرمت
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
DNB Bank AC # 0530 2294668 :د دعوت بانکي پته
NO15 0530 2294 668: له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب
Vipps: #557320 : د ویپس شمېره
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت بانکي پتهDNB Bank AC # 0530 2294668 :
له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب: NO15 0530 2294 668
د ویپس شمېره Vipps: #557320 :
Support Dawat Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawat Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
DNB Bank AC # 0530 2294668
Account for international payments: NO15 0530 2294 668
Vipps: #557320
Comments are closed.