زموږ ټولنیز شعور

گاندي ( موھن داس کرم چند ) په ھندوستان او جنوبي افریقا کې د انگریز استعمار پر ضد د اوږ‎دې سوله ایزې مبارزې مخینه لري.
خان عبد الغفار خان ھم د خپل قوم د استقلال لپارہ تر نیمې پیړ‎ۍ زیاته مبارزہ کړ‎ې.
دواړ‎ہ د عدم تشدد د لارې مخکښان وو.
دواړ‎و ستونزې، کړ‎اونه، جیلونه او تعذیبونه گاللي، خو په دوی کې دا توپیر موجود و چې گاندي به کله زنداني شو نو ژر به بیرته را خوشې کیدہ. انگریز ښکیلاک، ھغه ډیرہ مودہ د تورو تمبو شاته نشو ساتلای . یو ځل پرې د شپږ‎ کاله زندان سزا ختلې وہ خو د برتانوي ھند سرکار ایله څه د پاسه یو نیم کال په جیل کې تم کړ‎ای شو.
د پاچا خان کیسه مختلفه وہ. ھغه به چې جیل ته لاړ‎، بیا به ھلته په کلونو کلونو بې سرنوښته پروت و. گاندي جي، په مجموعي توگه، ښایي د خپل عمر شپږ‎ کاله ھم په زندان کې نه وي تیر کړ‎ي خو خان عبد الغفار خان د خپل شیرین عمر څه کم څلور لسیزې ( ۳۷ کلونه ) د بندیخانې ربړ‎ې گاللي.
د دې ستر توپیر لامل ھم جوت دی، او ھغه دا چې گاندي د یوہ داسې ولس د آزادۍ او ټولنیزو حقوقو د ترلاسه کولو لپارہ مبارزہ کوله چې ملي شعور یې ویښ او بیدار و. ھغه به انگریزانو لا نیولی نه و چې ھندوانو به یې د آزادۍ لپارہ په مظاھرو، جلسو، اعتصابونو، کار بندیزونو او پر حکومت د فشار راوړ‎لو نورو لارو چارو ته لاس اچولی وو.
خو په مقابل کې یې باچا خان د داسې یو ولس د حقوقو او استقلال د استرداد لپارہ میدان ته را وتلی و چې ذھني بیداري یې نه لرله، ملي شعور یې مړ‎ و، او د جھالت، بیسوادۍ او بیھودہ رسمونو او رواجونو په لومو کې نښتی و.
ھندوانو خپل اتلان او ولسي خدمتگاران پیژندل خو د باچا خان قوم نه خپل اتلان پیژندل او نه خدایي خدمتگاران او دا سلسله ھمداسې روانه وہ.
دوستانو!
د ډاکتر فاروق اعظم د زنداني کیدو څخه پس، ما د خپل ولس په ملي شعور کې ژور بدلون احساس کړ‎.
موږ‎ ولیدل چې د ھغه پر زنداني کولو د ولس مختلف پوړ‎ونه دردمن شول، غبرگونونه وښودل شول او د حکومت دا کړ‎نه په مختلفو شکلونو وغندل شوہ.
د ھغه فکري مخالفینو یې ھم د خلاصون لپارہ غږ‎ پورته کړ‎ او ان د حکومت لوړ‎ پوړ‎و چارواکیو یې پر نیونې خپله ناخوښي، اظھار کړ‎ہ.
زہ، سرہ له دې چې د اعظم صیب پر زنداني کیدو، د زړ‎ہ له تله خفه وم، خو پر دې خوښ وم چې د ولس په ټولنیز شعور کې مو خورا ستر بدلون راغلی، زموږ‎ په خلکو کې فکري بیداري پیدا شوې.
اوس نور دا قوم د باچا خان د زمانې ھغه نه دی چې ملي مشران، ولسي مبارزین او قومي خدمتگاران به یې بندیانیږ‎ي او دوی به یې په مقابل کې بې تفاوته پاته کیږ‎ي.
یو پخوانی متل وایي: د پیش کور چې وسو ( وسوځید ) نو ښه سو!
د تیرو څه کم پنځو لسیزو ناخوالو مو کورونه وسوځول، خو ولس مو ذھناً بیدار او ټولنیز شعور یې لوړ‎ شو.
ښایي اوس به د مرحوم استاد الفت ھغه گیله چې ویل به یې: “ موږ‎ خپل باداران پیژنو، خو خدمتگاران نه پیژنو”، تر ډیرہ حدہ رفعه شوې وي!
زہ دې وچ ھډوکي شپیلم، خو ولس مې دې سلطان وي
دا زما د سخن سیوری په مانا کې ھمایون کړ‎ہ
( مرحوم حمزہ بابا )

والله المستعان
__________________________

حفیظ الدین پیرزادہ
د نومبر ۱۹/ ۲۰۲۵ م
لندن

ډاکتر فاروق اعظم