رأی‌گیری سازمان ملل درباره افغانستان: آینه‌ای از تجدید مواضع جهانی

 در تاریخ ۷ جولای ۲۰۲۵، مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطع‌نامه‌ای را تصویب کرد که از طالبان می‌خواهد سیاست‌های سرکوب‌گرانه‌اش را متوقف ساخته و به حقوق بشر، بخصوص حقوق زنان و اقلیت‌ها، احترام بگذارد. از میان ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل، ۱۱۶ کشور به این قطع‌نامه رأی موافق دادند، ۱۲ کشور رأی ممتنع، و تنها دو کشور — ایالات متحده امریکا و اسرائیل — رأی مخالف دادند. ۶۳ کشور باقی‌مانده یا در رأی‌گیری غایب بودند یا اصلاً رأی ندادند.

در ظاهر، این قطع‌نامه ادامهٔ محکومیت همیشگی جامعه بین‌المللی علیه حکومت‌ طالبان را نشان می‌دهد. اما مطالعه دقیق‌تر، بخصوص در مقایسه با رأی‌گیری‌های قبلی سازمان ملل، تغییر بزرگی را آشکار می‌سازد: طالبان دیگر صرفاً به‌عنوان یک گروه شورشی منزوی یا یک قدرت نامشروع دیده نمی‌شوند. آنان  هرچند با کراهت  به‌عنوان حکومت دوفاکتوی یک کشور ستراتژیک مورد شناسایی قرار گرفته‌اند. و در میان بحران‌های روز افزون جهانی امروز، ثبات داخلی افغانستان تحت حاکمیت طالبان برای بسیاری از کشورها مهم‌تر از پایبندی به اصول ایدئولوژیک شده است.

کاهش اجماع با گذشت زمان

• در دسمبر ۲۰۲۱، قطع‌نامه‌ای در مورد افغانستان با ۱۳۰ رأی موافق، ۰ مخالف و ۳۰ رأی ممتنع تصویب شد.
• در دسمبر ۲۰۲۲، قطع‌نامه مشابهی ۱۲۱ رأی موافق، ۱۰ مخالف، و ۳۶ ممتنع داشت.
• تا جولای ۲۰۲۵، آرای موافق به ۱۱۶ کاهش یافته و تعداد ممتنعان و غایبان به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است.

این جریان تنها نشان‌دهنده خستگی دیپلماتیک نیست، بلکه بیانگر ناراحتی روز افزون بسیاری از کشورها از اتخاذ موضع‌گیری اخلاقی بدون داشتن انتخاب واقعی سیاست‌گذاری است. کشورهایی که پیش‌تر در صف مقدم مخالفت با مشروعیت طالبان قرار داشتند، اکنون با توجه به منافع منطقه‌ای در حال تجدید نظر در موضع خود هستند.

چرا این تغییر مهم است — در بستر منازعه جهانی

رأی‌گیری سال ۲۰۲۵ را نمی‌توان به‌صورت مجزا تحلیل کرد. این تصمیم باید در زمینه جهانی پرآشوب امروز درک شود:

• جنگ هند و پاکستان که از تصادمات در کشمیر آغاز شد، به یک منازعه خونین با نگرانی‌های منطقه‌ای و جهانی بدل شده است.
• جنگ ایران و اسرائیل شرق میانه را بی‌ثبات کرده، بازارهای مواد سوخت جهانی را تهدید کرده و شکاف‌های فرقه‌ای را تشدید نموده است.
• جنگ روسیه و یوکراین که وارد چهارمین سال خود شده، بلاک‌های قدرت جهانی را سخت‌تر و منابع دیپلماتیک را در سراسر اروپا و فراتر از آن مصرف کرده است.

در میان این هرج‌ومرج، افغانستان ، نه به‌دلیل پیشرفت، بلکه به‌دلیل کنترل ، متمایز است. تسلط محکم طالبان بر کشور، موفقیت آن‌ها در سرکوب داعش خراسان و سایر گروه‌های شورشی، و توانایی‌شان در حفظ نوعی نظم حکومتی (هرچند استبدادی و انحصاری) وضعیتی از نظم را به وجود آورده که نمی‌توان آن را در محاسبات واقع‌گرایانه نادیده گرفت.

تجدید نظر جیوپولیتیک

۱۲ رأی ممتنع در این رأی‌گیری شامل هند، چین، روسیه، ایران، پاکستان، و نماینده منصوب دولت پیشین افغانستان در سازمان ملل بود. هر یک از این رأی‌های ممتنع نشاندهنده از یک تجدید محاسبه است:

• هند که مشغول منازعه‌ای در دو جبهه با پاکستان و چین است، در حال اداره کردن محاسبات دیپلماتیک خود بوده و تصامیم انتخاب پالیسی خود را در کابل باز نگه داشته است.
• ایران که مشغول  جنگی ویرانگر با اسرائیل است، می‌خواهد مرز شرقی خود را آرام و از نفوذ شورشیان سنی پاک نگه دارد.
• چین افغانستان را هم تهدید امنیتی بالقوه می‌داند و هم به‌عنوان یک حلقه کلیدی در ابتکار کمربند و راه، سرشار از معادن لیتیم و عناصر نادر معدنی حساب میکند.
• روسیه که در جنگ با غرب در اوکراین است، افغانستان را وزنه‌ای در برابر حضور ناتو و شریک استخباراتی منطقه‌ای می‌بیند.
• پاکستان که روابط پیچیده و عمیقی با طالبان دارد، باید تهدیدهای ناشی از بلندپروازی ستراتژیک و عکس العمل ‌های داخلی از سوی تحریک طالبان پاکستان (TTP) را اداره کند.

حتی در میان کشورهایی که رأی «مثبت» دادند، بسیاری بیانیه‌هایی محتاطانه و با حمایت مشروط صادر کردند، که نشان می‌دهد بسیاری از دولت‌ها اکنون تعامل با طالبان را نه به‌عنوان پرسش «آیا»، بلکه «چه زمانی» می‌بینند.

مشروعیت از مسیر بقا

این قطع‌نامه، هرچند در ظاهر بر محور حقوق زنان و معیارهای حقوق بشری بنا شده، در حقیقت بیانگر تردیدهای ستراتژیک روز افزون است. در محافل دیپلماتیک، مشروعیت دیگر با معیارهای خیالی و آرزوها سنجیده نمی‌شود، بلکه با کنترل، دوام، و ارزش جیوپولیتیک اندازه‌گیری می‌گردد. طالبان نزدیک به چهار سال بدون شناسایی رسمی و بدون کمک‌های قابل‌توجه دوام آورده‌اند، اما همچنان در حال حکومت‌داری، تأمین امنیت، اخذ مالیات، و مذاکره هستند.

واقعیت اینکه ۶۳ کشور اصلاً رأی ندادند ، یعنی یک‌سوم اعضای سازمان ملل ، خود یک پیام دیپلماتیک است. این یا بیانگر بی‌تفاوتی است، یا حمایت پنهانی، یا موضع بی‌طرفی ستراتژیک ، و همه این‌ها نشان می‌دهد که دوران انزوای کامل طالبان رو به پایان است.

نتیجه‌گیری: معادله جدید افغانستان

رأی‌گیری سازمان ملل در سال ۲۰۲۵ صرفاً محکومیتی علیه طالبان نبود ، بلکه برخوردی با واقعیت بود. در جهانی که از جنگ، بی‌ثباتی، و عقب‌نشینی قدرت‌های غربی رنج می‌برد، افغانستان بار دیگر به یک نقطه محوری ستراتژیک تبدیل شده است ،نه علی‌رغم طالبان، بلکه به‌دلیل بقای آنان. در حالی که قدرت‌های غربی هنوز از ارزش‌ها و معیار های  سخن می‌گویند، بیشتر جهان اکنون به زبان دیگری سخن می‌گوید ، زبان واقع‌گرایی سیاسی (realpolitik).

و در این زبان، طالبان دیگر ناپیدا نیستند. آن‌ها غیرقابل‌چشم‌پوشی‌اند.

از شناخت تا سیاست عملی: ستراتیژی روسیه در افغانستان و معامله با امریکا