مهاجرت یوه نړیواله پدیده ده چې د نړیوالو حقوقي چوکاټونو، په ځانګړې توګه د ۱۹۵۱ کال د کډوالو کنوانسیون، د ۱۹۶۷ کال پروتوکول، او د بشري حقونو نړیوالې اعلامیې (۱۹۴۸) له مخې تنظیمېږي. دا نړیوال سندونه د دولتونو پر وړاندې د کډوالو د حقونو ساتني، غیر تبعېضي چلند، او د بشرې کرامت د درناوي مسوولیتونه وضع کوي. له بده مرغه، د ایران له لوري د افغان مهاجرینو پر وړاندې روان چلند یو ستر بشري ناورین رامنځته کړی، چې نه یوازې د نړیوالو حقوقي معیارونو، بلکې د ګاونډیتوب د اصولو او د بشري اخلاقو د بنسټېزو ارزښتونو ښکاره سرغړونه ده. د ایران دغه کړني، چې د جبري ایستنې، فزیکي او رواني تاوتریخوالي، او د بنسټیزو بشري حقونو د محرومیت څرګندې بېلګې پکې شاملې دي، د نړیوالو بشري حقونو د قوانینو، په تېره بیا د کډوالو د غیرقانوني ایستنې د مخنیوي (Non-refoulement) اصل سره په مستقیمه ټکر کې دي.
د دې ناورین د جدي بشري او حقوقي پایلو په پام کې نیولو سره، د افغانستان د اسلامي امارت حکومت ته اړتیا ده چې سمدستي او قاطع اقدامات وکړي. لومړی، د ایران سفیر باید په بیړني ډول احضار او د دغو جنایتونو په اړه ورڅخه رسمي توضیحات وغوښتل شي. دا دیپلوماتیک اقدام باید د نړیوالو حقوقي معیارونو په رڼا کې د ایران د مسوولیت د روښانولو او د قربانیانو لپاره د عدالت د غوښتنې په موخه ترسره شي. دویم، د اقتصادي فشار د وسیلې په توګه، اسلامي امارت باید په افغانستان کې پر ایراني شرکتونو او سوداګرېزو فعالیتونو هدفمند او قانوني محدودیتونه ولګوي، لکه د مالیاتو زیاتوالی، د جوازونو لغوه کول، یا بشپړ اقتصادي بندیزونه، ترڅو د ایران دولت د خپلو کړنو د پایلو له امله حساب ورکولو ته اړ شي.
سربېره پر دې، د دې بشري ناورین د نړیوالې پاملرنې د جلبولو لپاره، اسلامي امارت باید یو هماهنګ او ستراتیژیک رسنیز او دیپلوماتیک کمپاین پیل کړي. دا کمپاین باید د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ (UNHCR)، د بشري حقونو د څار سازمان (HRW)، او نورو نړیوالو بنسټونو له لارې د ایران کړنې وغندي او د نړیوالې ټولنې غبرګون ته لاره هواره کړي. دغه راز، د نړیوالو حقوقي بنسټونو، لکه د نړیوالې جنایي محکمې (ICC) یا د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ته د رسمي شکایتونو وړاندې کولو له لارې، د ایران پر وړاندې حقوقي حساب ورکوونکي میکانیزمونه فعال شي.
په کورني کچه، د افغانستان پانګوال او سوداګریز بنسټونه باید وهڅول شي چې د خپلو هېوادوالو د ملاتړ لپاره فعاله ونډه واخلي. دا ملاتړ کولای شي د بشري مرستو، قانوني مشورو، او د کډوالو د حقونو د خوندیتوب په برخه کې د مدني ټولنو له لارې ترسره شي. دغه اقدامات به نه یوازې د افغان مهاجرینو بشري وضعیت ته وده ورکړي، بلکې د نړیوالې ټولنې په وړاندې به د افغانستان د یو مسؤول او فعال دولت په توګه وړتیا او دریځ پیاوړی کړي.
په پایله کې، د ایران له لوري د افغان مهاجرینو پر وړاندې روان بشري ناورین یو نړیوال عاجل حالت دی چې سمدستي او هماهنګ اقدامات غواړي. د نړیوالو حقوقي اصولو، په ځانګړې توګه د بشري حقونو او کډوالو د خوندیتوب د موازینو په رڼا کې، د افغانستان اسلامي امارت باید د دیپلوماتیک، اقتصادي، او رسنیزو فشارونو له لارې د عدالت د تامین او د خپلو اتباعو د کرامت د خوندیتوب لپاره قاطع ګامونه پورته کړي. دا نه یوازې یوه اخلاقي اړتیا ده، بلکې د نړیوالو قوانینو او د دولت د حاکمیت د ساتنې لپاره یو لازمي شرط دی.
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت بانکي پتهDNB Bank AC # 0530 2294668 :
له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب: NO15 0530 2294 668
د ویپس شمېره Vipps: #557320 :
Support Dawat Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawat Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
DNB Bank AC # 0530 2294668
Account for international payments: NO15 0530 2294 668
Vipps: #557320
Comments are closed.