افغانستان ته د ناټو بیرته راستنېدل: یوه ستراتیژیکه تباهي او د تاریخ تکرار

*افغانستان ته د ناټو بیرته راستنېدل: یوه ستراتیژیکه تباهي او د تاریخ تکرار*

افغانستان، د تاریخ په اوږدو کې د امپراتوریو د سیالیو او یرغلونو قرباني پاتې شوی. د ۲۰۰۱ کال د ناټو یرغل، چې د ترهګرۍ پر وړاندې د مبارزې په نوم پیل شو، نه یوازې خپل هدف ترلاسه نه کړ، بلکې د میلیونونو افغانانو ژوند یې له وینې، تباهۍ او بې ثباتۍ سره مخ کړ. اوس، د ناټو د بیا راستنېدو احتمال، په خاصه توګه د روسيې سره د جیو-پولیټیکي سیالۍ د یوې وسیلې په توګه، نه یوازې یوه ستراتیژیکه تېروتنه ده، بلکې د افغانانو د کلکې ارادې او تاریخي مقاومت پر وړاندې یوه خطرناکه او احمقانه لوبه ده. دا اقدام به نه یوازې د ناټو لپاره یوه نوې ماتې وي، بلکې د افغانستان د خلکو لپاره به د نوي کړاوونو او جګړو پیلامه وي.

د ۲۰۰۱ کال ناکامي: یو تلپاتې درس
په ۲۰۰۱ کال کې، ناټو د القاعدې د له منځه وړلو او د طالبانو د رژیم د نسکورولو په پلمه افغانستان ته راغله. خو پایلې یې څه وې؟ شل کاله جګړه، په سلګونو زره ملکي تلفات، د زیربناوو ویجاړي، او د یوې باثباته دولت جوړولو بشپړه ناکامي. د ناټو د حضور له امله نه یوازې ترهګري ونه زوړه، بلکې نوي افراطي ډلې راڅرګندې شوې، او د ۲۰۲۱ کال په اګست کې، کله چې ناټو له افغانستانه په شرموونکي ډول ووت، د دوی جوړ کړی سیاسي نظام په ساعتونو کې ونړېد. دا ناکامي د ناټو د ستراتیژۍ د بنسټیزو نیمګړتیاوو او د افغانستان د واقعیتونو د نه پوهېدو څرګند ثبوت دی. د دې تجربې تکرار به د ناټو لپاره یوه تاریخي حماقت وي.

*د ناټو د بیا راستنېدو تباهونکې پایلې*
د ناټو بیرته راستنېدل، په خاصه توګه د روسيې سره د ستراتیژیکې سیالۍ د یوې وسیلې په توګه، به د افغانستان لپاره یوه نوې تباهي رامنځته کړي. افغانستان، د خپل جغرافیایي موقعیت له امله، د نړیوالو قدرتونو د سیالیو لپاره یو حساس ځای دی، خو دا هیواد د بهرنیو لوبغاړو د جګړو د میدان په توګه کارول هیڅکله د افغانانو لپاره د منلو وړ نه دي. د روسيې او ناټو ترمنځ سیالي، که په افغانستان کې پیل شي، به نه یوازې د سیمې بې ثباتي تر پخوا زیاته کړي، بلکې د افغانانو د مقاومت یوه نوې او خونړۍ څپه به راوپاروي.

افغانان، چې د بریتانوي امپراتورۍ، شوروي اتحاد، او ناټو پر وړاندې یې خپل تاریخي مقاومت ښودلی، بیا به هم د بهرنیو ځواکونو پر وړاندې ودریږي. د ۱۹مې پیړۍ د انګلیسانو ماتې، د ۱۹۸۰مې لسیزې د شوروي ناکامي، او د ۲۰۲۱ کال د ناټو شرموونکی تېښته دا ثابتوي چې د افغانانو اراده د ماتولو وړ نه ده. د ناټو هر ډول نظامي حضور به یوازې د جګړې، تاوتریخوالي، او د هیواد د ویجاړۍ نوې لړۍ پیل کړي، چې پایله به یې د ناټو لپاره یوه بله ماتې او د افغانانو لپاره نور کړاوونه وي.

*ستراتیژیک واقعیتونه: د ناټو د ناکامۍ لاملونه*
د ستراتیژۍ له پلوه، ناټو باید دا حقیقت درک کړي چې افغانستان د روسيې سره د سیالۍ لپاره مناسب ډګر نه دی. لومړی، د افغانستان پیچلې جغرافیه، قومي تنوع، او کلتوري حساسیتونه د بهرنیو ځواکونو لپاره د اوږدمهاله حضور ناممکن کوي. دویم، د ناټو داخلي ننګونې، لکه د غړو هیوادونو ترمنځ سیاسي او اقتصادي اختلافات، د دوی د منابعو محدودیت، او د عامه افکارو فشارونه، د دې امکان کموي چې دوی وکولی شي په افغانستان کې یو بریالی او دوامدار حضور ولري. درېیم، د چین، ایران، او پاکستان په ګډون د سیمه‌ییزو قدرتونو فعال رول به د ناټو د هر ډول ستراتیژۍ مخه ونیسي. دا هیوادونه به هیڅکله د خپلې جغرافیې په نزدیوالي کې د ناټو نظامي حضور ونه زغمي، او د دوی د نفوذ او ګټو پر وړاندې به کلک دریځ غوره کړي.

څلورم، د ناټو د بیا راستنېدو هڅې به نه یوازې د افغانا نو مقاومت راوپاروي، بلکې د نړیوالو ترهګریزو ډلو لپاره به یوه نوې فرصت رامنځته کړي چې د ناټو د حضور پر وړاندې خپل فعالیتونه پراخه کړي. دا به د ناټو د اصلي هدف—د ترهګرۍ پر وړاندې مبارزه—له ناکامۍ سره مخ کړي.

*د سولې او ثبات لپاره یوازینۍ لاره*
دافغانستان لپاره د سولې او ثبات راوستلو یوازینۍ لاره د نظامي مداخلو پر ځای د دیپلوماتیکو او سوله‌ییزو هڅو پر لارو تمرکز دی. ناټو باید د خپلې ناکامې تېرې تجربې نه زده‌کړه وکړي او د افغانستان د خلکو د ارادې او خودمختاري درناوی وکړي. د سیمې هیوادونو—پاکستان، ایران، چین، هند، او حتی روسيې—سره همغږي او همکاري کولای شي د یو باثباته او سوله‌ییز افغانستان لپاره یوه عملي لاره هواره کړي. دا هیوادونه، د خپلو جغرافیایي او اقتصادي ګټو له امله، په افغانستان کې د ثبات په راوستلو کې مستقیمه ونډه لري او کولای شي د یوې دوامدارې حل لارې په موندلو کې مرسته وکړي.

د بېلګې په توګه، د چین د “بیلټ اینډ روډ” نوښت او د ایران د اقتصادي او سوداګریزو اړیکو له لارې، افغانستان کولای شي د سیمه‌ییزو اقتصادي پروژو برخه شي، چې دا به د هیواد د بیا رغونې او ثبات لپاره یوه بدیله لاره وي. دغه ډول هڅې، د ناټو د نظامي مداخلو برعکس، د افغانانو د ژوند د ښه کولو او د هیواد د پرمختګ لپاره مثبتې پایلې لرلی شي.

*نتیجې*
افغانستان ته د ناټو بیرته راستنېدل به یوه ستراتیژیکه تباهي وي، چې نه یوازې د ناټو لپاره یوه نوې او شرموونکې ماتې راوړي، بلکې د افغانانو ژوند به د نورو کړاوونو، وینې تویولو، او ویجاړۍ سره مخ کړي. د تاریخ درسونه روښانه دي: افغانانو به د بهرنیو یرغلونو پر وړاندې خپل کلک مقاومت ته دوام ورکړي، او د دوی اراده به هیڅکله ماته نه شي. ناټو باید د روسيې سره د سیالۍ لپاره د افغانستان جغرافیه د جګړې په خونړي ډګر بدله نه کړي. پر ځای یې، د سولې، دیپلوماسۍ، او د سیمه‌ییزو قدرتونو د همکارۍ له لارې باید دافغانستان د خلکو د هوساینې او ثبات لپاره کار وشي. دا نه یوازې د افغانانو بلکې د ټولې نړۍ په ګټه دی. هر ډول بل اقدام به یوازې د ناکامۍ او تباهۍ تکرار وي.

په اسلام کې د جګړې اداب؛ له جګړې مخکې، د جګړې پر‌مهال او له جګړې وروسته