د ایران او اسراییلو د جگړې نړیوال انځور او استراتیژیک پیغامونه

د ایران او اسراییلو تر منځ ۱۲ ورځنی جگړه٬ او بیا ترامپ د اسراییلو د حامی په یوه اشاره  د دواړو له خوا د اوربند منل٬ د چین٬ روسیې٬ هند او اروپایي هیوادونو نیمگړی دریځ یو ځل بیا دا واقعیت روښانه کړ٬ چې دوی د تحول په منځ کې نه بلکه د حوادثو په څنډه کې ولاړ دي او د نړیوالو اړیکو تر شا یو پټ مهندسي شوي سیستم او قدرت ته اشاره لري٬ چې نړۍ د خپلو گټو پر محور اداره کوي او د اوربند٫٫ اشاره٬٬  ددې ښکارندویی کوي چې واشنگټن لا هم د نړیوالو تصامیمو مرکز دی.

  لکه چې اشاره مو وکړه٬ دغه جگړه  یو نړیوال پیغام یې هم له ځانه سره درلود او هغه دا چې: نړۍ لا هم  تر سیاسي٬ اقتصادي او نظامي  واکمنۍ لاندې ده او یوار بیا یې د نړیوال نظم نه تقاب پورته کړ٬ چې نړۍ کې څوک باداري( هژموني) لري او کوم هیوادونه یوازې د نندارچیانو رول لوبوي ٬ کوم هیواد د جگړو په پیلولو او پای ته رسولو کې مهم رول لري او لومړي او اخري خبره کوي.

 برخلاف د ډیرو هغو شننو چې د دوه او څو قطبي نړۍ نه خبره کیږي٬ دغه جگړه یوار بیا ثابته کړه چې: جهان یو قطبي یا یو مرکزي نظم په لور مخ ته ځي او حرکت کوي.

 د دویمی نړیوالی جگړې نه وروسته٬ چې ډیری یهودان هم پکې قربانی شول٬ دغه جگړه یوار بیا دا واقعیت روښانه کړ چې:  د یهود او غیر یهود٬ د قوم او د ژبې٬  د رنگ او د جنس  تعریفونه او اصطلاحات٬ چې ظاهرآ د ارزښتونو استازیتوب کوي٬ اکثره د سیاسي او ستراتیژیکو گټو د خوندي کولو له مخې مطرح کیږي٬ چې له امله یې احساسات را پاریږي٬  د ټولنو تر منځ کرکې ته انگیزې ورکول کیږي او په پای کې جگړو٬ وژلو٬ سوزولو او ویرانولو ته زمینه برابروي.

دا جگړه یو ځل بیا وښوده چې  د سیاست په ډگر کې عقیدوی توپیرونه یوازی پوښ دی٬ تر شا یې سیمه ییز تسلط٬ نظامي واک٬ د انرژۍ د منابعو کنترول او د نړیوالو سیالیو توازن پرتې دي.

لنډه دا چې:

نړۍ لا هم د ځواک محور ده نه د اصولو او اخلاقو او نړۍ نه د انصاف پر بنسټ بلکه د قدرت٬ گټې او د نظامي اغیزو پر اساس پر مخ ځي.

هغه هیله او امید چې نړۍ به د یو قطبي سیستم نه څو قطبي او عادلانه نظم ته ولاړ شي٬ اوس هم تر شک لاندې دی.

دنمارک

دولت جایگزین در ایران: سناریوها و الزامات دوران گذار