کابل — د افغانستان انټرنېټ او مخابراتي شبکې د شاوخوا ۷۲ ساعتونو بندېدو وروسته د چهارشنبې په ورځ بېرته فعاله شوې، خو لا هم د انلاین اړیکو، بانکي خدمتونو او ورځنیو اسانتیاوو د پرې کېدو اغېزې د خلکو پر ژوند او اقتصاد درنې پاتې دي.
دغه بندیز، چې ویل کېږي د طالبانو د مشر او لوړو چارواکو په امر عملي شوی و، د هېواد زیانمن اقتصاد یې فلج کړ او د بیان ازادۍ او د معلوماتو د لاسرسي په اړه اندېښنې یې لا زیاتې کړې.
د کابل، ننګرهار، خوست، هرات، کندهار او نورو ولایتونو اوسېدونکي وایي چې د موبایل ډاټا او فایبر اپټیک انټرنېټ بېرته فعال شوی، خو د شبکې کیفیت لا هم خراب دی. خلک د ټیټې چټکتیا، پرلهپسې پرې کېدو او د ځینو ویبپاڼو د محدود لاسرسي شکایت کوي. سره له دې ستونزو، ډېرو کاروونکو وکولای شول له ټولنیزو شبکو او نړیوالو خبري سرچینو سره د درېیو ورځو وروسته بېرته وصل شي.
« داسې ښکارېده چې له ټوله نړۍ پرې شوي یو،» احمد، د کابل یو محصل وویل. « اوس چې انټرنېټ بېرته راغلی، دومره ناپایدار دی چې نه درسونه سم پر مخ ځي او نه څېړنې.»
د بندېدو اغېزې
د انټرنېټ درې ورځنۍ بندېدنه د ورځني ژوند پر ټولو برخو درنه تمامه شوه. ښوونځي او پوهنتونونه ونه توانېدل چې انلاین درسونه پر مخ یوسي، دفترونو د لرې کار پروګرامونه وځنډول، او هغه کاروبارونه چې د ډیجیټلي شبکو پورې تړلي وو بشپړ درېدلي ول.
بانکي سیستمونه او مالي خدمتونه، چې ډېری یې د انلاین پلاتفورمونو پورې تړلي دي، په ځانګړي ډول سخت زیانمن شول. د پیسو صرافۍ، د ګمرک دفترونه او سوداګريزې معاملې وځنډېدې، او نړیوالې راکړې ورکړې نږدې فلج شوې. د کابل نړیوال هوایي ډګر هم د اړیکو د پرې کېدو له امله ګڼ پروازونه وځنډول، چې د مسافرو ترڅنګ د بشري مرستو لېږد هم اغېزمن کړ.
د مدني ټولنو او نړیوالو اندېښنې
د مدني ټولنو فعالانو او د ډیجیټلي حقونو مدافعینو وویل چې دغه پېښه د افغانستان د مخابراتي زیربناوو کمزوري او د سیاسي پرېکړو له امله د خلکو د ژوند له خطر سره مخ کېدل په ډاګه کوي. هغوی ټینګار وکړ چې انټرنېټ نور یو تجملي خدمت نه دی، بلکې د زدهکړې، روغتیا او اقتصادي بقا لپاره یوه حیاتي اړتیا ده.
بشري حقونو بنسټونو، په ځانګړي ډول ملګرو ملتونو، هم ورته اندېښنه وښوده. د ملګرو ملتونو په اعلامیه کې راغلي چې د انټرنېټ اوږدمهاله بندېدو ټولنې یوازې کوي، د بشري مرستو همغږي ګډوډوي او د افغانستان لا نازک اقتصادي او ټولنیز وضعیت نور هم خرابوي.
« د اړیکو شبکو تړل د کورنیو، کاروبارونو او مرستندویو ادارو تر منځ اړیکې پرې کوي، په داسې وخت کې چې افغانستان له څو اړخیزو بشري بحرانونو سره مخ دی،» د ملګرو ملتونو په بیان کې راغلي.
د راتلونکي په اړه اندېښنه
سره له دې چې انټرنېټ بېرته فعال شوی، خو خلک لا هم د راتلونکو بندیزونو په اړه اندېښمن دي. د ناڅاپي بندېدو څرنګوالي او د چارواکو د وضاحت نشتوالي ګڼې اوازې او شکونه پیدا کړي دي چې ښايي سیاسي لاملونه یې تر شا وي.
د هېواد ډېری اوسېدونکي د احتیاط ډکه خوشالي کوي، او وایي که دغه ډول پرېکون بیا تکرار شي، نو د زدهکړې، سوداګرۍ او د خلکو د عایداتو لپاره به ناوریني پایلې ولري.
« که دا کار بیا تکرار شي، خلک به په سیستم باندې هېڅ باور ونه لري،» فرزانه، د هرات یوه کاروباري مېرمنې وویل. «موږ د خپلو محصولاتو د پلور لپاره پر انټرنېټ تکیه لرو، او هر ساعت چې شبکې پرې کېږي، زموږ مالي زیان ډېرېږي.»
اوس مهال افغانان له نړۍ سره بېرته نښلول شوي، خو د شبکې بېثباته وضعیت لا هم د اوږدمهاله باور په وړاندې پوښتنې راپورته کړې دي.
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
DNB Bank AC # 0530 2294668 :د دعوت بانکي پته
NO15 0530 2294 668: له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب
Vipps: #557320 : د ویپس شمېره
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت بانکي پتهDNB Bank AC # 0530 2294668 :
له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب: NO15 0530 2294 668
د ویپس شمېره Vipps: #557320 :
Support Dawat Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawat Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
DNB Bank AC # 0530 2294668
Account for international payments: NO15 0530 2294 668
Vipps: #557320
Comments are closed.