د ۲۰۲۴ کال د ډسمبر په ۸ مه، د سوریې په نظام کې بدلون راغی او سیاسي بهیر یو مرکزي سیاسي نظام ته لاره هواره کړه. د سوریې ولسمشر احمد الشرع په مشرۍ ملي خبرې اترې په یوه کنفرانس کې د “مرکزي حکومت نظام” د پلي کولو په اړه تصمیم ونیو.
په دې چوکاټ کې، د “د موقت اساسي قانون مسوده” د دې نظام پر بنسټ چمتو شوه. ترکیه، قطر، متحده ایالاتو او نورو لویدیځو هېوادونو د “مرکزي” سیاسي نظام ملاتړ اعلان کړ.
د ۲۰۲۵ کال د مارچ په میاشت کې د سوریې د ساحل په ښارونو کې د امنیتي پیښو له امله د “مرکزي حکومت نظام” ملاتړ هم داخلي او هم نړیواله کچه ډېر شو.
خو د سوېدا په پیښو کې چې د دروزو او عربو بدویانو ترمنځ پیل شوې وې او د اسراییلو بریدونو له امله یې یو پیچلي بحران جوړ کړ، د سوریې د اداري راتلونکي په اړه پوښتنې راپورته کړې دي.
د سوېدا په پیښو کې د سوریې دیموکراتیکې ځواکونه (SDF) چې د غیرمتمرکز حکومت نظام وړاندیز کوي، ځواکمن شول. د سوېدا بحران وروسته، متحده ایالاتو او اسراییلو د سوریې په راتلونکي کې مشترکې نظریې وښودلې.
د اسراییلو د دروزو ملاتړ او د دمشق دولت له سیمې څخه وتل، د علویانو او کردانو په سیمو کې د “فدرالي/خپلواک حکومت” غوښتنې ته ځواک ورکړ.
د حسکه کنفرانس
د سوریې دیموکراتیکو ځواکونو (SDF) په حسکه ښار کې یو کنفرانس ترسره کړ چې موخه یې د سوریې کې د “غیرمتمرکز نظام” د رامنځته کولو لپاره یو متحد موقف جوړول و. د “د شمال ختیځ سوریې د ټولو برخو د متحد موقف کنفرانس” په نوم دې کنفرانس کې ۴۰۰ څخه زیاتو کسانو ګډون وکړ، په دې کې د سیمې مشران او د SDF سره نږدې څېرې شاملې وې.
د اسراییلو ملاتړ لرونکی دروزي مشر حکمت الهجري او د سوریې د علویانو شورا مشر شیخ غزال غزال آنلاین ګډون وکړ. د عربو، ترکمنو او نورو قومونو مشران او فعالین هم په کنفرانس کې حاضر وو.
د SDF مشر مظلوم عبادي د قبیلوي مشرانو او محلې شوراو سره د ولکېلو په موخه غونډې وکړې. د کنفرانس پایليک وویل چې “د کردانو، عربو، سریانیانو، آشوریانو، ترکمنو، ارمنیانو، چرکسیانو او نورو ټولنو استازي یو متحد ملي او دیموکراتیک لاره غوره کړې ده چې د ګډ ژوند، برابري او د برابرې تابعیت پر بنسټ ده.”
د سوېدا او اللاذقیې په اړه یې وویل چې “په سوېدا او اللاذقیې کې د بشریت ضد جرمونو مسؤلین باید وپیژندل شي.” دې پایليک د SDF ستاینه وکړه او ویې ویل چې دا ځواکونه “د سوریې د نوي ملي پوځ بنسټ ګرځي.”
د دمشق غبرګون او د هاکان فیدان لیدنه
دمشق د دې کنفرانس په وړاندې خپه شوه او دا یې د مارچ ۱۰ تهدیدې په توګه وګاڼه. د سوریې رسمي خبرې اترې (SANA) وویل چې دا کنفرانس “د خبرو اترو ته ضربه وه” او دمشق به “د پخواني نظام د بیاځلي کولو هڅو سره خبرې ونه کړي.”
ترکي بهرنی وزیر هاکان فیدان د ۲۰۲۵ د اګست په ۷ مه ناڅاپه دمشق ته سفر وکړ. د انقره په وینا، د هغه او الشرع ترمنځ خبرې درې ساعته دوام وکړ. د فرانسې په ناسته کې د دمشق د ګډون نه منلو پریکړه د فیدان په وړاندیز سره وشوه.
ایا غیرمتمرکز نظام د سوریې لپاره مناسب دی؟
په نړۍ کې حکومتولې بیلابیلې بڼې لري. د بېلګې په توګه، المان ۱۶ آیالتونه لري چې هر یو خپل پارلمان او قوانین لري، خو بهرنۍ تګلاره او دفاع یې فدرالي دولت کنټرولوي.
د SDF ملاتړو وايي چې غیرمتمرکز نظام به د سوریې د ټولو قومونو حقونه ساتي. خو مخالفین وايي چې په ناامنۍ او اقتصادي ناپاییداري کې دا نظام کېدای شي د سوریې په وېش پایله ولري.
ډېرو کارپوهانو وايي چې د سوریې لپاره لومړی یو ثابت مرکزي نظام ضروري دی، خو ځینې بهرني ځواکونه د غیرمتمرکز نظام په ملاتړ د سوریې د ضعیفولو هڅه کوي.
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
DNB Bank AC # 0530 2294668 :د دعوت بانکي پته
NO15 0530 2294 668: له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب
Vipps: #557320 : د ویپس شمېره
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت بانکي پتهDNB Bank AC # 0530 2294668 :
له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب: NO15 0530 2294 668
د ویپس شمېره Vipps: #557320 :
Support Dawat Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawat Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
DNB Bank AC # 0530 2294668
Account for international payments: NO15 0530 2294 668
Vipps: #557320
Comments are closed.