د پاکستان سره تعامل

پاکستان د جوړیدو له ورځې تر دې دمه، کورني سیاست، ګاونډیتوب او نړیوالو اړیکو ټینګولو او پاللو کې د پخوالي مرحلې ته پورته شوی نه دی. له دې کبله یې د بې حسابه غربي، عربي مرستو په ادامه کې توان پیدا نه کړو چې د پردیو پورونو د بیرته ورکولو، د نړیوالو اړیکو له شکمنې کچې د راوتلو او ګاونډیتوب کې د لاسوهنو له تورونو د ځان سپینولو ځواک پیدا کړي.
پاکستان که له یوې خوا د طالبانو په یوه برخه نفوذ لري، خو له بلې خوا د طالبانو کثرت‌محور جوړښت، د نورو هېوادونو تر اغیزو لاندې هم دی. ځکه چې پاکستان خپل سیاسي-اقتصادي زوال تجربه کوي، هغه سلطه او نفوذ کمزوری شوی کوم چې پخوا پاکستان درلود.
اوس پوښتنه دا ده:
د داسې یو ګاونډي سره، چې ستراتیژیکي نیتونه یې د فشار، محاصرې او نفوذ پر بنسټ دي، څنګه تعامل وشي؟
په دې برخه لاندې پنځه مرحله‌ییزه مشوره د پام وړ ده چې د یو دریم، معتدل، مدني او ملي ځواک لپاره هم د تعامل واقعي، هم عملي امکان ورکولی شي:
➊ اصولي، هوښیار او مشروط تعامل
• له پاکستان سره بشپړ پرېکون نه عملي دی، نه مفید. خو تعامل باید مشروط، متوازن، او هوښیارانه وي؛
• هر ډول سیاسي، تجارتي یا امنیتي تعامل دې د متقابل درناوي، د نه‌مداخلې، او مشروع حاکمیت د اصولو پر بنسټ ولاړ وي؛
• تعامل باید له قومي یا مذهبي تمایلاتو پاک او یوازې د ملي ګټو پر بنیاد وي؛
➋ د سیمه‌ییزو بدیلو لارو او ائتلافونو پراخېدل
• پاکستان باید پوه شي چې افغانستان یوازې د هغه پر لور تکيه نه لري؛
• هند، ایران، منځنۍ اسیا، او چین ته د اقتصادي او ترانزیټي بدیلو لارو پراخولو پالیسۍ فعالول، لکه:
• د چابهار بندر له لارې هند ته لاسرسی؛
• د ترکمنستان او ازبکستان له لارې نورو ساحو ته رسیدل؛
• له چین سره د واخان د مسیر د فعالیدو څېړل؛
➌ سیاسي فشار او نړیوالې همغږۍ ته انتقال
• له نړیوالو، په ځانګړي ډول له امریکا، EU، او GCC سره د دې اجماع جوړول چې پاکستان باید د تروریزم تمویل، د اقتصادي محاصرې، او سیاسي نفوذ له لارې د افغانستان ثبات ونه‌ګواښي؛
• د افغانستان د سولې، مشارکت، او اقتصادي همکاریو په برخو کې د پاکستان رول مشروطول؛
➍ موازي ډیپلوماسي او د خلکو ترمنځ اړیکې
• د افغانستان د کلتوري، مدني، اقتصادي او علمي شخصیتونو له لارې د پاکستان د ولس سره تماس؛
• د مدني فشار له لارې د پاکستان دولت اړ کول چې په اوسني سیاست کې بدلون راولي؛
• د پاکستان د مظلومو قومونو (پښتنو، بلوچو او سندیانو) سره د هغوئ حق‌پالنې پر بنسټ د همغږۍ هڅې؛
➎ د ملي دریځ غښتلتیا او کورنی ثبات
• تر ټولو مهمه دا ده چې افغانستان خپله ملي اجماع، داخلي یووالی، مشروع سیاسي بدیل، او اقتصادي ثبات ولري؛
• پاکستان تل هلته نفوذ کوي چیرته چې خلا، ضعف، او اختلاف وي. یو واحد، باورمند، ولسواک او مشروع افغان دریځ، د پاکستان ټولې لوبې نیمګړې کوي.
 پایله:
له پاکستان سره تعامل باید نه احساساتي وي، نه مطلق دښمنانه، نه بې‌پرې.
تعامل باید د قوت له موقفه، مشروط، هوښیار، او د سیمه‌ییزو بدیلونو سره یوځای وي.
په درنښت
منبع: انترنیټ
تهییه: څپاند