آيا موږ ټول بايد د ويټامين ګولۍ وخورو؟

ويټامينونه زيات وخت د غذايي کمښتونو د جبرانولو د يوې اغېزمنې لارې په توګه ستايل کېږي. د ويټامينونو نړيوال بازار نږدې ۳۲.۷ ميليارده ډالره ارزښت لري، او د امريکا د خلکو له ۷۴ سلنې څخه زيات او د برېتانيا له دوو پر دريو څخه زيات خلک په دوامدار ډول ګولۍ کاروي. خو ساينسي څېړنې لا هم ډېره لانجمنه موضوع ده. ځينې څېړنې ښيي چې ويټامينونه لږ يا هېڅ روغتيايي ګټه نه لري، او ځينې بيا د احتمالي زيان په اړه خبرداری ورکوي. نو اصلي پوښتنه دا ده: څوک واقعاً له ويټامينونو ګټه اخلي؟ آيا د هر چا لپاره اړين دي، که يوازې د ځانګړو ډلو لپاره، او که بايد هسې پرېښودل شي؟

ولې خلک ويټامينونه او منرالونه اخلي؟

ويټامينونه او منرالونه د بدن لپاره ضروري مايکرونيوټرينټونه دي چې بدن يې خپله نه شي جوړولی، نو بايد د خوړو له لارې تر لاسه شي. بېلګې يې دي: ويټامين A (د ليد او پوستکي لپاره مهم)، ويټامين C (د معافيت لپاره)، ويټامين K (د وینې د ټوټې کېدو لپاره)، او منرالونه لکه کلسيم، مګنيزيم او پوتاشيم. ځکه چې دا په لږو کچو ته اړتيا لري، د مايکرونيوټرينټونو په نوم پېژندل کېږي، چې له مېکرونيوټرينټونو (کاربوهايدريټونه، پروټينونه، غوړ) څخه جلا دي.

په اصل کې، متوازن رژيم چې سبزيجات، مېوې، غلې دانې، مغز لرونکي مواد، لبنيات او ماهي ولري، بايد دا اړتياوې پوره کړي. خو د څېړنو له مخې ډېری خلک دې کچې ته نه رسېږي. فاسټ فوډ او ډېر پروسس شوي توکي اکثره د تازه او مغذي خوړو ځای نيسي. د ټفټس پوهنتون د بِس ډاسن-هيوز په وينا: «د اوسط امريکايي خوړل شوي مېوې او سبزيجات د سپارښتل شوې کچې نيمه برخه ده. که تاسو په دې کټګورۍ کې ياست، نو شايد له مهمو غذايي موادو بې برخې ياست.»

د ملټي ويټامينونو د کارولو لپاره او پر ضد دلايل

کولای شي ملټي ويټامينونه دا تشه ډکه کړي؟ ځواب يې پېچلی دی. په ۱۹۷۰ لسيزه کې د ويټامينونو کارول ډېر شول، کله چې د نوبل جايزې ګټونکي لينس پالنګ ادعا وکړه چې د ويټامين C سترې دوزې کولی شي زکام، د زړه ناروغۍ او ان تر سرطان پورې مخه ونيسي. وروسته دا ادعاوې رد شوې، خو د «ميګا-دوزنګ» کلتور لا هم ژوندی دی، په ځانګړي ډول د انفلونسرانو او کمې څارنې لرونکې بازار موندنې له لارې.

خو ډېر ويټامينونه خطرناک کېدای شي. د ويټامين D لوړې کچې د پښتورګو زيان، د تشنجونو او حتی د مرګ سبب کېدای شي. زيات ويټامين A د سترګو د ليد ګډوډي، سرګرځېدل او په سختو حالاتو کې کوما رامنځته کوي. د ويټامين E لوړې کچې د وينې د رګونو د چاودېدو (hemorrhagic stroke) خطر زياتوي، ځکه چې وينه نری کوي. برسېره پر دې، ډېر ويټامينونه د نورو موادو په جذب کې خنډ ګرځي، لکه څنګه چې بيټا-کاروتين د لوټين جذب کموي.

کلينيکي څېړنې څه وايي؟

لومړنۍ څېړنې د انتي‌اکسيدان ويټامينونو (بيټا-کاروتين، C او E) په اړه وښودله چې نه سرطان او نه د زړه ناروغۍ مخنيوی کوي. ځينې يې حتی زيان ښودلی – لکه بيټا-کاروتين چې د سګرټ څښونکو لپاره د سږو د سرطان خطر زياتوي.

ويټامين D استثنا ګڼل کېږي. دا په اصل کې هورمون دی چې د لمر د وړانګو له لارې په پوستکي کې جوړېږي، او د هډوکو لپاره حياتي دی. په شمالي هېوادونو کې چې د ژمي پر مهال لږ لمر وي، ګولۍ سپارښتل کېږي. د امريکا په VITAL څېړنه (۲۵,۰۰۰ ګډونوال) کې وموندل شول چې که څه هم ويټامين D د سرطان د عمومي پېښو کچه کمه نه کړه، خو د سرطان د مړينې کچه يې ۱۷٪ کمه کړه – او د اوږدمهاله کاروونکو لپاره لا زياته ګټه لرله. همدارنګه د اتو اېموين ناروغيو په کمولو کې هم هيله‌بښونکي پايلې درلودې.

خو د هډوکو د روغتيا په برخه کې شواهد ګډ دي. ځينې څېړنې لکه VITAL او D-Health د هډوکو د ماتېدو په کچه کې هېڅ توپير ونه ښود.

څوک ګټه اخلي؟

څېړنې ښيي چې ځينې ډلې کولای شي ګټه واخلي:

• مشرتابه (زاړه خلک): د ملټي ويټامين ورځنی کارول د سرطان او ذهني زوال خطر کموي.

• امېندوارې ښځې: د فولیک اسيد کارول د ماشوم د عصبي نل د خرابوالي مخه نيسي.

• هغه کسان چې ځانګړي رژيمونه لري: ويګن، سبزي خوړونکي او هغه چې لږ ماهي خوري ښايي د B12 او اوميګا-۳ ګټه واخلي.

• د ناروغيو لرونکي کسان: لکه د Crohn’s ناروغي، يا د متفورمين درمل چې د جذب په بهير اغېز کوي.

• زاړه خلک په د پاملرنې مرکزونو کې: د ويټامين D او کلسيم ګډ کارول د هډوکي د ماتېدو خطر تر ۴۰٪ پورې کموي.

پایله

ډېری متخصصين، په شمول د مانسن او ډاسن-هيوز، ټينګار کوي چې د ډېری خلکو لپاره ويټامينونه اړين نه دي، که متوازن غذا شونې وي. طبيعي خواړه يوازې ويټامينونه نه لري، بلکې فايبر او نور ګټور مرکبات هم وړاندې کوي چې ګولۍ يې نه لري. مهمه خبره دا ده چې «ډېر د ښه معنا نه لري» – له سپارښتل شوې کچې زيات ګټه نه لري او زيان هم اړولی شي.

خو د ځانګړو ډلو لپاره – زاړه خلک، امېندوارې، د ځانګړو رژيمونو کاروونکي، يا هغه کسان چې د جذب ستونزې لري – د ملټي ويټامين يا ټاکلي ګولۍ کارول د «غذايي بيمې» په توګه ګټور کېدای شي. د مانسن په وينا: «ملټي ويټامينونه ډېر خوندي دي، نو که څوک ډاډه نه وي چې آيا يو صحي او متوازن رژيم لري، يو ملټي ويټامين اخيستل يو معقول تضمين کېدای شي.»

د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه

DNB Bank AC # 0530 2294668 :د دعوت بانکي پته 
 NO15 0530 2294 668: له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب
Vipps: #557320 : د ویپس شمېره 

  Donate Here