د ایران او پاکستان څخه د افغانانو په زوره ایستلو په هکله: احتجاجیه لیک

په وروستیو کلونو کې، د ایران او پاکستان له خوا د افغان کډوالو په زوره ایستل یوه جدي انساني اندیښنه ګرځېدلې ده. دا عمل نه یوازې د بشري حقونو ښکاره نقض بلل کېږي، بلکې د زرګونو بې‌ګناه افغانانو ژوند له سختو خطرونو سره مخ کوي. افغان کډوال چې له جګړې، بې‌ثباتۍ، اقتصادي بحران او سیاسي فشارونو څخه د خلاصون لپاره دغو ګاونډیو هېوادونو ته تلللي وه، اوس په زوره ایستلو، توقیف او سپکاوي سره مخ دي.

د کډوالو د حقوقو نړیوال کنوانسیون، چې هم ایران او هم پاکستان یې لاسلیک کوونکي دي، دا هېوادونه مکلف کوي چې کډوال ونه شړي، تر څو یې ژوند، ازادي یا بشري حقونه په خپل هېواد کې له خطر سره مخ نه شي. خو له بده مرغه، راپورونه ښيي چې په ایران او پاکستان کې افغانان بې محاکمې نیول کېږي، وهل ټکول کېږي، او له هېڅ قانوني بهیر پرته بیرته افغانستان ته استول کېږي. دا ډول چلند د نړیوالو اصولو ښکاره سرغړونه ده.

موږ پرنړیوالې ادارې لکه ملګري ملتونه، ایمنسټي انټرنیشنل او نور بشري سازمانونه پر ایران او پاکستان ږغ کوو چې دغه په زوره شړلو پروسه ودروي. او له افغان کډوالو سره د انساني کرامت، قانوني بهیر او نړیوالو اصولو له مخې چلند شئ .

ځکه چی د ایران او پاکستان له خوا د افغان کډوالوپه زوره ایستل نه یوازې یو غیرانساني عمل دی، بلکې د سیمه‌ییزې بې‌ثباتۍ، بشري ناورین او د نړیوالو قوانینو نقض هم ګڼل کېږي. نړیواله ټولنه باید له دې ډول کړنو سره جدي مخالفت وښيي او له افغان کډوالو سره د مرستې او تحفظ لپاره عاجل اقدامات ترسره کړي. دا یوازینی انساني، قانوني او اخلاقي لوری دی.

د زرګونو افغانانو جبري ایستل د افغانستان پر نازک اقتصادي حالت هم دروند فشار وارد کړی دی. ډېری بېرته راستنېدونکي کسان نه سرپناه لري، نه خوراک، نه هم د کار امکانات. دا حالت د بشري ناورین لامل شوی، چې د خیریه مؤسسو د امکاناتو ظرفیت له حده زیات کړی. له بله پلوه، دا عمل د ټولنیز بې‌ثباتۍ، ناورین، او حتی د افراطیت د بیا وده خطر زیاتوي.

د لمر په شان روښانه ده چی د کډوالو د حقوقو نړیوال کنوانسیون، چې هم ایران او هم پاکستان یې لاسلیک کوونکي دي، دا هېوادونه مکلف کوي چې کډوال ونه شړي، تر څو یې ژوند، ازادي یا بشري حقونه په خپل هېواد کې له خطر سره مخ نه شي. خو له بده مرغه، راپورونه ښيي چې په ایران او پاکستان کې افغانان بې محاکمې نیول کېږي، وهل ټکول کېږي، او له هېڅ قانوني بهیر پرته بیرته افغانستان ته استول کېږي. دا ډول چلند د نړیوالو اصولو ښکاره سرغړونه ده.

په پای کی په ټنیګارسره وایو چی د ایران او پاکستان له خوا د افغان کډوالو په زوره ایستل نه یوازې یو غیرانساني عمل دی، بلکې د سیمه‌ییزې بې‌ثباتۍ، بشري ناورین او د نړیوالو قوانینو نقض هم ګڼل کېږي. نړیواله ټولنه باید له دې ډول کړنو سره جدي مخالفت وښيي او له افغان کډوالو سره د مرستې او تحفظ لپاره عاجل اقدامات ترسره کړي. دا یوازینی انساني، قانوني او اخلاقي لوری دی.

په ډنمارک کی د افغانانو د فرهنګي ټولني د مشرتابه هیأت په استازیتوب

زمری محقق

زموږ د معاصر تاریخ نا ویل سوی اړخونه