افغانستان امروز با یکی از شدیدترین بحرانهای محیطزیستی منطقه روبهرو شده است: کاهش سریع و خطرناک آبهای زیرزمینی.
این بحران فقط محدود به یک ولایت نیست؛ بلکه بسیاری از نقاط کشور را تهدید میکند—بهخصوص کابل، لوگر، هرات، قندهار، نیمروز، فراه، بادغیس، فاریاب و هلمند.
کابل – شهری در آستانهٔ بیآبی
در پایتخت:
سطح آب زیرزمینی در ده سال گذشته ۲۵ الی ۳۰ متر کاهش یافته است.
برداشت سالانهٔ آب حدود ۴۴ میلیون متر مکعب بیشتر از توان طبیعی زمین است.
برخی مناطق کابل (برچی، خیرخانه، افشار، کارتهها) با کمبود شدید آب روبهرو شدهاند.
اگر روند فعلی ادامه یابد، کابل ممکن است تا ۲۰۳۰ با بحران بیآبی کامل مواجه شود.
لوگر – ظرفیت کم و برداشت بیش از حد
سفرههای آب لوگر ظرفیت محدود دارد.
بازپروری سالانه کم، و برداشت زراعت و چاههای شخصی بسیار زیاد است.
بخشهای جنوبی لوگر در ردهٔ پایینترین سطح پتانسیل آب زیرزمینی قرار گرفتهاند.
در صورت ادامهٔ روند فعلی، خشکشدن چاهها بسیار محتمل است.
هرات – کاهش سریع با هشدار ماهوارهای
دادههای ماهوارهای نشان میدهد که حوضههای غربی (هرات) یکی از بیشترین کاهشهای آب زیرزمینی را داشتهاند.
دلیل اصلی: خشکسالیهای پیدرپی، افزایش نفوس، و برداشت بیبرنامه از چاهها.
در بعضی مناطق روستایی هرات، چاهها بهطور کامل خشک شدهاند.
قندهار – سقوط شدید سطح آب در چند سال
بین ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ سطح آب زیرزمینی در بعضی نقاط قندهار تا ۱۸ متر پایین رفته است.
این یکی از سریعترین افتها در کشور است.
منطقه شدیداً با کمآبی و از بین رفتن باغها مواجه است.
نیمروز – یکی از خشکترین نقاط افغانستان
نیمروز سالهاست که با خشکسالی شدید روبهروست.
کمبود بارندگی و برداشت بیش از حد آب چاهها باعث شده زراعت در بسیاری مناطق تقریباً ناممکن شود.
مردم مجبور به مهاجرتهای داخلی شدهاند.
فراه – افت محسوس آب زیرزمینی
در فراه نیز مانند نیمروز، بارندگی بسیار کم است.
چاهها در سالهای اخیر پیهم عمیقتر شدهاند ولی هنوز آب نمیدهند.
در مناطق زراعتی، کاهش آب بهشدت محسوس است.
بادغیس و فاریاب – منابع رو به پایان
بادغیس و فاریاب هر دو در فهرست ولایات خشک قرار دارند.
سطح آب زیرزمینی پایین و کاهش بارندگی، زمینهای زراعتی را نابود کرده است.
چاهها سالبهسال کمعمقتر میشوند و آب کمتری دارند.
هلمند – مصرف بالا و کمبود بارندگی
حوضهٔ هلمند یکی از مهمترین منابع آب افغانستان است،
اما زراعت سنگین و تغییرات اقلیمی باعث کاهش ظرفیت آب زیرزمینی شده است.
در بخشهایی از هلمند افت شدید گزارش شده است.
چرا این بحران خطرناک است؟
خشکشدن چاهها
کمبود آب آشامیدنی
فروچالهها (فرو رفتن زمین)
از بین رفتن باغها و محصولات
آوارگی و مهاجرت اجباری مردم
افزایش بیماریها و آلودگی آب
این بحران فقط مسئلهٔ محیطزیست نیست—مسئلهٔ زندهماندن مردم است.
چه باید کرد؟
جلوگیری از حفر چاههای خودسر
مدیریت مصرف آب شهری و روستایی
ساخت بندهای کوچک و سیستمهای ذخیرهٔ آب باران
بازپروری آب زیرزمینی با پروژههای محلی
آموزش مردم دربارهٔ مصرف درست آب
توجه جدی دولت و نهادهای بینالمللی
سخن آخر
اگر امروز کاری نکنیم، فردا دیر خواهد بود.
کابل، لوگر، هرات، قندهار، نیمروز، فراه، بادغیس، فاریاب و هلمند—
همهٔ ما در مسیر یک فاجعهٔ کمسابقه حرکت میکنیم.
آب، تنها چیزیست که اگر از دست برود، هیچچیز جایش را نمیگیرد.
Comments are closed.